नेपाली जनता, न्याय र कानून

मिलन शर्मा 

“ एउटा गाउँ थियो , त्यो गाउँका जनता सारै सोझा थिए | प्रजातन्त्र, पंचायत, परिबर्तन, लोकतन्त्र ,

गणतन्त्र केहि पनि सरोकार थिएन उनीहरुलाई | सोहि गाउँमा एक जना मान्छे थिए “केशव” ,

राजनीतिक खानदानी , उनी अन्य गाउँले भन्दा अलि बाठो थिए , कानून जान्दथे , जिल्ला , अड्डा,

माल्पोत, प्रहरी , सरकारी हाकिम , सबै संग राम्रो परिचय थियो उनको | उनको सैली पनि अलि फरक

प्रकारको थियो, एक त खानदानी परिवार त्यसमाथि उनि थप चतुर | जब जब जिल्लामा नयाँ हाकिमको

आगमन हुन्थ्यो तब तब उनि एउटा भरियालाई एक टिन घिऊ बोकाएर पठाउथें , भरियाले घिऊ लगेर

हाकिमको टेबल अगाडी राखिदिन्थे र केशवले पठाको भन्थे | हाकिमहरुले अब केशबलाइ नचिनेर भयो?

यसरि केशवको हाकिमहरुसंग राम्रो समन्ध बनाएका थिए , यता गाउमा समस्या पर्दा सहयोग पनि गर्थे

,बिर्खेको अड्डामा मुद्दा पर्यो , उसले केशाबलाइ खशी कोशेली चडाउदै अड्डामा भनिदिनु पर्यो भन्यो

,केशबले पनि गएर भनिदियो , यस्तै सयौ मुद्दा केशवले मिलाइदियो | “

यस्ता ज्वलन्त उदारण प्रत्यक गाउँमा भेटिन्छन ,न्याय सबै जनताको काबुमा छैन | प्रतेक गाउँमा केशब

भेटिन्छन |

कानून यस्तो परिधि हो जसले योग्य अयोग्य छुट्याउछ ,त्यो अपराधीको लागि डोरि हो ,सज्जनको लागि

बाच्ने आधार हो | न्याय कूनूनको रक्ताचंचार हो , रक्तसंचार सफा भयो भने सरिर ठिक हुन्छ . कानून

प्रत्यभुत्त हुन न्याय सफा हुनुपर्छ \ न्यायलय मन्दिर सरह हुनुपर्छ|

नेपालमा सबै भन्दा बिक्रि हुने न्याय हो अदालत सबैभन्दा बढी किनबेच हुने संस्था हो \ सम्बत् २००७

पछि न्यायालय तहसनहस हुन पुग्यो ,राजनीतिक प्रभाबले सबैभन्दा बढी न्यायालय र पुलिश प्रशाशन

धोस्त भयो |न्यायाधिस बढुवाको लागि सक्तिकेंद्र धुन थाले रातारात न्यायाधिसको सम्पति गुना हुन थाले

|युरोप, अमेरिका बासि हुन थाले |

एउटा चलेका ओकिल पुनराबेदन अदालत जनकपुरमा बहस गर्न गएको भेटेको थिए ,म पत्रकार भन्ने

सायदै याद भयो होला , उनको ग्राहक भनौं २०० ग्राम चरेस सहित फेला परेका रे, जिल्ला अदालत

महोतरी ले१० वर्ष कैद र १००००० जरिवाना तोकेको रैछ , उनि पुनराबेदन गकोरे |ति ओकिल सरासर

न्यायाधिसको मा गए , श्रीमान चिया खान जाउँ भन्दै लिएर गए , फर्केर न्यायाधिस बेन्चबसे , २ वर्ष

कैद र १००००० जरिवाना तोके , एकछिन अगी सोहि न्यायधिसले गाइ काटेको आरोपमा एउटा २० वर्ष

कैद फैसला गरेका थिए |न्याय कसरि बिक्रि हुन्छ त्यो सरासर ति ओकिलले र न्यायधिसले पुस्टि गरिदिए

|

प्रधानन्यायधिस शुशिला कार्की बाहिर माहोल हेरेर फैसला गर्नुहुन्छ ,तत्काल माहोल हेरेर फैसला गर्नाले

तत्काललाई राहात हुन्छ , तेही नजिरले देशले दसकौ दुख पाउछ| तेस्रो बरियताका कुलमान ले नियुक्ति

पाउदा फैसला गर्न आबस्यक ठान्नु भएन तर प्रहरीमा किन फैसला गर्न हतार ? राजनीतिक

मानसिकतामा फैसैला गर्न सुशिला कार्की प्रधानन्यायधिस हुनुभएको हो? केको प्रभाबमा फैसला गर्नु

हुन्छ? न्यायालयमा भ्रस्टाचार छैन भनेर भाषण गर्दैमा हुन्छ? सुशिला कार्की आफै पनि राजनीतिक

रुपमा परिचालित हुदै आउनु भएको हो |उहाँ प्रधानन्ययधिश बन्ने बेलामा ठुलो राजनीतिक बहस भयो

किन? किन कोइ गर्न लागे कोहि हुन्न भन्न लागे ? पक्का पनि राजनीतिक लेनादेना नमिलेर हुनुपर्छ

|शुशिला कार्कीको फैसला जहिलेपानी भिडउन्मुख हुने गरेको छ , सहि न्याय दिन सक्नु होला भनेर

विश्वास गर्ने आधार नरहेको अदालतकै कर्मचारी बताउछन |शुशिला कार्कीले लोकमान संग पनि केहि

पूर्वाग्रह राखेरै फैसला गरेको अनुमान धेरैले गरेका छन् |

८० जना उच्च अदालतका लागी न्यायाधिस भागबन्डामा छानिए , तिसलाखमा किनिएका न्यायाधिसले

कसरि न्याय सम्पादन गर्लान ? राजनीतिक आशिर्बाद पाएका न्यायाधिस राजनीति गन्ध बाट कसरि

मुक्त हुन सक्छन र ?कुनै पनि न्यायाधिस आथिक आचरण सुद्ध भएका छैन , अपबाद हुन्छन एक दुइ

| न्यायालय सबै भन्दा कानून साछी राखेर भ्रस्टाचार हुने संस्था हो , पिउनले संजाल मिलाएर घुस

लिन्छन ,फैसला सेत्तिंग हुन्छ न्यायाधिसले पैसा मिलेको सिग्नलको आधारमा फैसला गर्छन , जित्नु पर्नेले

हार्छ |

न्यायालय सबै भन्दा आर्थिक चलखेल हुने संस्था हो , यहाँ प्रधानन्यायाधिश देखि जिल्ला अदालतका

पिउन सम्म भ्रस्ट छन् ,आबाज सुन्ने संस्था नै भ्रस्ट भएपछि जनताले कसरि न्याय पाउने? लाखौको

बिटो बुझाएर न्यायाधिस बनेकाले कसरि अपचलान नगरुन?कलम र न्याय हातमा लिएर बसेकाहरु बिकाउ

हुन्छन,जनता कसरि अदालतप्रति आस्वस्थ बन्नु?

नेपाली न्यायालयमा सक्रिय गिरोहले न्यायालय चलाईरहेसम्म न्यायलयले न्याय दिन सक्दैन , तेही

गिरोहका कारिन्दा अदालतका जागिरेले जनातालाइ उल्लु बनाइरहन्छन्